loader image

Tralleis Antik Kenti

  /  Tralleis Antik Kenti

Tralleis Antik Kenti

Mimarlar ve hekimlerin şehri, yeryüzünün ilk notalı müziği ‘Seikilos’ un kenti Tralleis

Tralleis mimarlar ve hekimler kentidir. Ayasofya’yı inşa eden Mimar Anthemios ve tıp tarihinde önemli bir yere sahip olan Hekim Aleksandros bu kentte doğup, büyümüştür. Aydın şehir merkezinin yanı başında yer alan ve yılın 12 ayı kazısı yapılan Tralleis, ziyaretçilerine kazı alanlarını görme, eserler keşfedilirken o heyecanı tatma, geçmişe dokunma, arkeolojiyi yaşama olanağı sunmaktadır.

Aydın ili, Efeler ilçesi Kemer Mahallesi’nin kuzeyinde, Topyatağı adı verilen mevkide konumlanan Tralleis Antik Kenti, kuzeyde Mesogis (Kestane) Dağı, güneyde Büyük Menderes Nehri arasında kalmaktadır.

Kentin Tarihi

Kent, Thrakialı bir kavim olan Traller (Traklar) ve Yunanistan’ın Peleponnes Yarımadası’ndan gelen Argoslular tarafından Dor göçleri sonrasında kurulmuştur. Tralleis, savaşlar ve depremlerle sürekli uğraşmak zorunda kalmış ve imparatorların yardımlarıyla yenilenmiştir. Ancak Bizans döneminde başkentin İstanbul olmasıyla iktisadi ağırlık merkezi değişmiş ve Tralleis ticareti olumsuz yönde etkilenmiştir. Arap akınlarıyla fiziki değişime uğrayan kent, 13. yüzyılda Türkler tarafından fethedilmiş, 15. yüzyılda ise Osmanlı hâkimiyetine girmiştir.

 

Kentin doğu yamacındaki 480 dönüm yerleşim alanı, askeriye sınırları içerisindedir. Tiyatro, stadium, tapınak ve darphane gibi sivil ve resmî mimari yapıların da bu alanın sınırları içerisinde olduğu bilinmektedir. Bunların yanı sıra, gymnasium – hamam kompleksi, kilise, villa ve nekropol gibi yapılar, kazı çalışmalarında ortaya çıkarılmıştır.

Tralleisli Seikilos’un Mezar Taşı

1883 yılında İzmir – Aydın demir yolunun yapımı sırasında ortaya çıkan ve MS 1-2. yüzyılda Tralleis civarında yaşayan Seikilos adındaki bir gence ait olan mezar taşının üzerinde, Grekçe bir melodinin söz ve bestesi yer almaktadır.

Yapılan araştırmalar sonucu bu melodinin bilinen en erken şarkı (ağıt) olduğu anlaşılmıştır. Stelde yer alan sözler şu şekildedir:

“Seikilos dikti beni, ben taştan bir heykelim, anısını yaşatmaktır, sonsuza dek görevim…”

Eserin güftesi ise şöyledir:

Işılda yaşadığın sürece,

Hiçbir şeyi dert etme,

Yaşam kısacık ve zaman

Bedelini ödetir günü gelince…

Euter(pes) oğlu Seikilos (bunu) henüz hayatta iken yaptırdı.

Yazıtı önemli kılan güftenin her hecesinin üzerinde birer notanın yer almasıdır. Antik dönemlerden günümüz küçük parçalar halinde çok az sayıda melodi gelmiş olup, Seikilos tam olarak ele geçmiştir. Günümüzde bu eser Kopenhag Milli Müzesinde sergilenmektedir.

Araştırma Tarihçesi

1888 yılında Alman Orient Komitesi tarafından başlanan antik kentteki kazı çalışmaları, 2017 yılından itibaren Erzurum Atatürk Üniversitesi tarafından devam ettirilmektedir.

Tralleis Antik Kenti’nde yapılan kazılarda başta gymnasium, latrina, dükkânlar ve çeşme, Sütunlu Cadde, villa, Piskoposluk Kilisesi, su yolları, arsenal ve nekropol alanları tespit edilmiştir.

Arsenal

Gymnasium yapısının yaklaşık 300 metre kuzeyinde yer alan bu yapı, Antik Efes – Tralleis Yolu’na açılan bir vadinin kuzey yamacına inşa edilmiştir. Üç katlı olarak inşa edilen bu yapının birinci katı Helenistik dönemde, ikinci ve üçüncü katların ise daha sonraki dönemlerde yapıya eklenildiği düşünülmektedir. Yapının girişinde tünelin yüksekliği ve genişliği geniş tutulmuşken, tünel boyunca ilerledikçe daralma ve alçalmalar gözlemlenir. Yapının ana girişinden ilerledikçe, tünel kendi içerisinde kollara ayrılarak, labirenti andırdığı gözlemlenir.

Hamam - Gymnasium Kompleksi

Gymnasium, Antik Yunan ve Roma toplumlarında gençlerin bedensel ve toplumsal eğitimlerini aldıkları yapılara verilen addır. Tralleis Antik Kenti Gymnasiumu’nun inşasının MÖ 3. yüzyılda başladığı bilinmektedir. MS 2. yüzyıl ortalarında Gymnasium yapısına hamam yapısı eklenmiş ve kompleks bir yapıya dönüştürülmüştür.

 

Anadolu’nun en büyük gymnasiumları arasında yer alan Tralleis Gymnasiumu, yaşanan şiddetli depremler neticesinde birçok kez yıkılmış ve onarım görmüştür. Yapının batısında hamam bölümü bulunmaktadır. Günümüz halkı taraflıdan “Üç Gözler” olarak adlandırılan yapı, hamamın anıtsal batı giriş kapısıdır.

Latrina

Latrina, yıkanma, yıkama anlamına gelen “lavatrina” ve “lavare” kelimelerinden türetilmiş olup, tuvalet anlamına gelmektedir. Ortasında sütunlarla çevrili bir şadırvan yer alır. Oturma yerlerinin önünde temiz su akan bir kanal bulunmaktadır. Tralleis Latrinası’nın doğusunda, içi sıvalı temiz su havuzu yer alır ve temiz su ihtiyacı buradan karşılanmaktadır. 65 kişilik kapasitesiyle Tralleis Gymnasiumu Latrinası, Anadolu’da Roma İmparatorluk Dönemi latrinalarının en büyüklerinden biri olarak bilinmektedir. Buluntular latrinanın MS 2. yüzyıl başları ile MS 3. yüzyılın sonları arasında kullanıldığına işaret etmektedir.

Üretim ve Satış Noktaları

Geç Roma – Erken Bizans dönemlerine tarihlenen dükkânlar, gymnasium – hamam yapısının kuzey duvarına bitişik olarak inşa edilmiştir. Dükkânların doğu – batı doğrultusunda uzunluğu, 95,58 metredir. Toplam 14 dükkân bulunur. Dükkânların ortasında yarım daire şeklinde bir çeşme yapısı mevcuttur. Dükkânlar, çeşmenin sağında yedi ve solunda yedi dükkân olmak üzere simetrik bir şekilde dizilmişlerdir.

Sütunlu Cadde

Dükkânların kuzeyinde bulunan sütunlu caddenin inşası, MÖ 26 yılında meydana gelen deprem sonrasında başlamış olmalıdır. Sütunlu cadde, olasılıkla dükkânlarla birlikte düşünülerek inşası gerçekleştirilmiştir. Dükkânların caddeye bakan duvarlarının önünde ortaya çıkan kompozit sütun başlıkları, MS 2. yüzyıl stilini yansıtmaktadır. Bu durum caddenin iki dönemde kullanıldığını göstermektedir. 2014 yılı kazı sezonunda dört adet sütun restorasyon projesiyle ayağa kaldırılmıştır.

Piskoposluk Kilisesi

Yapı, Aydın ili Kemer Mahallesi ile gymnasium – hamam kompleksi arasında, kente hâkim bir konumda yer almaktadır. Kazılar sonucunda, birbiri üstüne oturan iki farklı dönem içerisinde inşa edilmiş yapı kalıntıları tespit edilmiştir. Birinci yapı katı içerisinde üç nefli bazilikal planlı bir kilise inşa edilmiştir. Bu yapının yıkılmasının ardından ikinci yapı, haç planlı anıtsal bir kilise (Piskoposluk Sarayı) olarak inşa edilmiş olup, Orta Bizans Çağı’na tarihlenir

Ulaşım

Efeler ilçe merkezinde bulunan örenyerine, özel aracınızla ya da yaya olarak ulaşabilirsiniz.

Giriş

Ziyaret saatleri 09-00-17:00 arası olup, Tralleis ören yerinde girişler ücretsizdir.

Benzer İçerikler

Sosyal Medyadan Bizimle İletişime Geçin!
error: Content is protected !!