İğne Oyası
Zarafetin Sembolü İğne Oyası
Dünya literatüründe “Türk danteli” olarak bilinir, iğne oyası. Bazen bir efenin sarığında bazen yeni gelinin başındaki yazmada görürsünüz iğne oyasını. İnceliğin, zarifliğin mesajı saklıdır. Gelenekselliği topraklarına eken Aydın’da Anadolu’nun güzelim iğne oyası hala hayat buluyor.
16. yy’den günümüze uzanan ve değeri giderek artan iğne oyası, Aydın’ın kültürel değerleri arasında yer alıyor. İki boyutlu dantelden, üç boyutlu yapısı ve başlı başına bir süsleyici olması ile ayrılmaktadır. İğne oyalarının malzemesi genellikle ipektir.
Geçmişte efelerin kıyafetlerindeki başlıkları süsleyen iğne oyasının, efelerin heybetli duruşunu tamamlayan estetik bir öge ve incelik mesajı olarak kullanıldığı belirtiliyor. Yoğun emek gerektiren iğne oyalarının kullanım alanı zamanla genişlemiş; havlular, masa örtüleri, dantel takımlar ve para keselerinde kullanılan oyalar, çeyiz sandıklarının ”olmazsa olmazı” haline gelmiş.
İğne Oya’dan mesaj var
Şeytan bacağı, menekşe, küpeli hercai, bülbül tükürüğü, lale, Namrun gülü, gelincik, bıyık ve efe oyası gibi ilginç çeşitleri bulunan iğne oyası bugün broş, fular, toka, yemeniler gibi çok farklı alanlarda da kullanılıyor.
İğne oyasının enteresan bir misyonu olmuş; eskiden köylerde kadınlar sevincini, üzüntüsünü bunlarla ortaya koymuş, içini bu oyalara dökmüş. Anadolu’da bir kadının hamile olduğunda taktığı iğne oyası farklı, sevdiğini kaybettiğinde bağladığı oya farklı, âşık olduğunda daha farklıdır. Örneğin sarı karanfilli oya takan kadın; hasretini, özlemini ve üzüntüsünü dile getirirken, erkeğin ailesi tarafından geline gönderilen pembe çardak güllü yazma, onun baş tacı edileceğini gösterir. Kadın kocasıyla dargınsa siyah, arası iyiyse kırmızı oya takarmış ki eş dost bunu bilsin diye.
250 yıllık iğne oyası
Eskiden oyayı sertleştirmek, muntazam durmasını sağlamak için at kılı ve yumurta akı kullanılırmış. Bu yolla sabitleştirilen oya, yıllarca sandıkta beklese de bozulmazmış. Günümüzde yeni yöntemler kullanılarak kolalama, jelatin ile sabitleniyor.
